کد مطلب:151 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:279
احکام عارِیَه
مسأله 2494 ـ عاریه آن است كه انسان مال خود را به دیگری بدهد كه از آن استفاده كند و در عوض، چیزی هم از او نگیرد.
مسأله 2495 ـ لازم نیست در عاریه صیغه بخوانند، و اگر مثلا لباس را به قصد عاریه به كسی بدهد و او به همین قصد بگیرد عاریه صحیح است.
مسأله 2496 ـ عاریه دادن چیز غصبی و چیزی كه مال انسان است ولی منفعت آن را به دیگری واگذار كرده مثلا آن را اجاره داده، در صورتی صحیح است كه مالك چیز غصبی یا كسی كه آن چیز را اجاره كرده بگوید به عاریه دادن راضی هستم یا از قرائن رضایت او معلوم باشد.
مسأله 2497 ـ چیزی را كه منفعتش مال انسان است مثلا آن را اجاره كرده می تواند عاریه بدهد. ولی اگر در اجاره شرط كرده باشند یا عرف از اجاره این معنی را بفهمد كه خودش از آن استفاده كند، نمی تواند آن را به دیگری عاریه دهد.
مسأله 2498 ـ اگر دیوانه و بچه و سفیه و مفلس مال خود را عاریه بدهند صحیح نیست، اما اگر ولیّ مصلحت بداند مال كسی را كه بر او ولایت دارد عاریه دهد چنانچه این كار مصلحت آنها باشد اشكال ندارد و همچنین جایز است خود بچّه با اجازه ولیّ مال خود را در موردیكه مصلحت او باشد عاریه دهد و نیز مفلّس با اذن غرماء (طلبكاران) می تواند مالش را عاریه بدهد.
[418]
مسأله 2499 ـ اگر در نگهداری چیزی كه عاریه كرده كوتاهی نكند و در استفاده از آن هم زیاده روی ننماید و اتفاقاً آن چیز تلف شود ضامن نیست، ولی چنانچه شرط كنند كه اگر تلف شود عاریه كننده ضامن باشد، یا چیزی را كه عاریه كرده طلا و نقره باشد، باید عوض آن را بدهد.
مسأله 2500 ـ اگر طلا و نقره را عاریه نماید و شرط كند كه اگر تلف شود ضامن نباشد، چنانچه تلف شود ضامن نیست.
مسأله 2501 ـ اگر عاریه دهنده بمیرد، عاریه گیرنده باید چیزی را كه عاریه كرده به ورثه او بدهد.
مسأله 2502 ـ اگر عاریه دهنده طوری شود كه شرعاً نتواند در مال خود تصرف كند مثلا دیوانه شود، عاریه كننده باید مالی را كه عاریه كرده به ولیّ او بدهد.
مسأله 2503 ـ كسی كه چیزی عاریه داده هر وقت بخواهد می تواند آن را پس بگیرد و كسی هم كه عاریه كرده هر وقت بخواهد می تواند آن را پس دهد، و در صورت اوّل اگر پس گرفتن، عرفاً موجب خسارت عاریه گیرنده شود بنابر احتیاط واجب باید مهلت بدهد.
مسأله 2504 ـ عاریه دادن چیزی كه استفاده حلال ندارد مثل آلات لهو و قمار یا ظرف طلا و نقره به جهت استعمال باطل است. و امّا عاریه دادن به جهت زینت نمودن جائز است اگر چه احتیاط در ترك است.
مسأله 2505 ـ عاریه دادن گوسفند برای استفاده از شیر و پشم آن، و عاریه دادن حیوان نر برای آبستن كردن حیوان مادّه صحیح است و نیز عاریه دادن حیوانات دیگر برای منافع مشروع آنها اشكال ندارد.
مسأله 2506 ـ اگر چیزی را كه عاریه كرده به مالك یا به ولیّ یا به وكیلی كه در مطلق كارها وكالت داشته باشد و یا به وكیلی كه در خصوص عاریه وكالت دارد بدهد و بعد آن چیز تلف شود، عاریه كننده ضامن نیست، ولی اگر بدون اجازه صاحب مال یا وكیل یا ولیّ او آنرا بجائی ببرد اگر چه جائی باشد كه صاحبش معمولا بآنجا می برده مثلا اتومبیل را در پاركینگی پارك كند كه معمولا صاحبش در آنجا پارك می كرده و بعد تلف شود یا كسی آنرا تلف كند یا بسرقت برود ضامن است.
مسأله 2507 ـ اگر چیز نجس را برای كاری كه شرط آن پاكی است عاریه دهد، مثلا ظرف نجس را عاریه دهد كه در آن غذا بخورند، باید نجس بودن آنرا به كسیكه
[419]
عاریه می كند بگوید، و امّا اگر لباس نجس را برای نماز خواندن عاریه دهد لازم نیست نجس بودنش را اطلاع دهد.
مسأله 2508 ـ چیزی را كه عاریه كرده بدون اجازه صاحب آن نمی تواند به دیگری اجاره، یا عاریه دهد.
مسأله 2509 ـ اگر چیزی را كه عاریه كرده با اجازه صاحب آن به دیگری عاریه دهد، چنانچه كسی كه اول آن چیز را عاریه كرده بمیرد یا دیوانه شود، عاریه دوّمی باطل نمی شود.
مسأله 2510 ـ اگر بداند مالی را كه عاریه كرده غصبی است، باید آن را به صاحبش برساند و نمی تواند به عاریه دهنده بدهد.
مسأله 2511 ـ اگر مالی را كه می داند غصبی است عاریه كند و از آن استفاده ای ببرد و در دست او از بین برود، مالك می تواند عوض مال و عوض استفاده ای را كه عاریه كننده برده از او یا از كسی كه مال را غصب كرده مطالبه كند و اگر از عاریه كننده بگیرد، او نمی تواند چیزی را كه به مالك می دهد از عاریه دهنده مطالبه نماید.
مسأله 2512 ـ اگر نداند مالی را كه عاریه كرده غصبی است و در دست او از بین برود، چنانچه صاحب مال عوض آن را از او بگیرد، او هم می تواند آنچه را به صاحب مال داده از عاریه دهنده مطالبه نماید، ولی اگر چیزی را كه عاریه كرده طلا و نقره باشد، یا عاریه دهنده با او شرط كرده باشد كه اگر آن چیز از بین برود عوضش را بدهد، نمی تواند چیزی را كه به صاحب مال می دهد، از عاریه دهنده مطالبه نماید.
مسأله 2495 ـ لازم نیست در عاریه صیغه بخوانند، و اگر مثلا لباس را به قصد عاریه به كسی بدهد و او به همین قصد بگیرد عاریه صحیح است.
مسأله 2496 ـ عاریه دادن چیز غصبی و چیزی كه مال انسان است ولی منفعت آن را به دیگری واگذار كرده مثلا آن را اجاره داده، در صورتی صحیح است كه مالك چیز غصبی یا كسی كه آن چیز را اجاره كرده بگوید به عاریه دادن راضی هستم یا از قرائن رضایت او معلوم باشد.
مسأله 2497 ـ چیزی را كه منفعتش مال انسان است مثلا آن را اجاره كرده می تواند عاریه بدهد. ولی اگر در اجاره شرط كرده باشند یا عرف از اجاره این معنی را بفهمد كه خودش از آن استفاده كند، نمی تواند آن را به دیگری عاریه دهد.
مسأله 2498 ـ اگر دیوانه و بچه و سفیه و مفلس مال خود را عاریه بدهند صحیح نیست، اما اگر ولیّ مصلحت بداند مال كسی را كه بر او ولایت دارد عاریه دهد چنانچه این كار مصلحت آنها باشد اشكال ندارد و همچنین جایز است خود بچّه با اجازه ولیّ مال خود را در موردیكه مصلحت او باشد عاریه دهد و نیز مفلّس با اذن غرماء (طلبكاران) می تواند مالش را عاریه بدهد.
[418]
مسأله 2499 ـ اگر در نگهداری چیزی كه عاریه كرده كوتاهی نكند و در استفاده از آن هم زیاده روی ننماید و اتفاقاً آن چیز تلف شود ضامن نیست، ولی چنانچه شرط كنند كه اگر تلف شود عاریه كننده ضامن باشد، یا چیزی را كه عاریه كرده طلا و نقره باشد، باید عوض آن را بدهد.
مسأله 2500 ـ اگر طلا و نقره را عاریه نماید و شرط كند كه اگر تلف شود ضامن نباشد، چنانچه تلف شود ضامن نیست.
مسأله 2501 ـ اگر عاریه دهنده بمیرد، عاریه گیرنده باید چیزی را كه عاریه كرده به ورثه او بدهد.
مسأله 2502 ـ اگر عاریه دهنده طوری شود كه شرعاً نتواند در مال خود تصرف كند مثلا دیوانه شود، عاریه كننده باید مالی را كه عاریه كرده به ولیّ او بدهد.
مسأله 2503 ـ كسی كه چیزی عاریه داده هر وقت بخواهد می تواند آن را پس بگیرد و كسی هم كه عاریه كرده هر وقت بخواهد می تواند آن را پس دهد، و در صورت اوّل اگر پس گرفتن، عرفاً موجب خسارت عاریه گیرنده شود بنابر احتیاط واجب باید مهلت بدهد.
مسأله 2504 ـ عاریه دادن چیزی كه استفاده حلال ندارد مثل آلات لهو و قمار یا ظرف طلا و نقره به جهت استعمال باطل است. و امّا عاریه دادن به جهت زینت نمودن جائز است اگر چه احتیاط در ترك است.
مسأله 2505 ـ عاریه دادن گوسفند برای استفاده از شیر و پشم آن، و عاریه دادن حیوان نر برای آبستن كردن حیوان مادّه صحیح است و نیز عاریه دادن حیوانات دیگر برای منافع مشروع آنها اشكال ندارد.
مسأله 2506 ـ اگر چیزی را كه عاریه كرده به مالك یا به ولیّ یا به وكیلی كه در مطلق كارها وكالت داشته باشد و یا به وكیلی كه در خصوص عاریه وكالت دارد بدهد و بعد آن چیز تلف شود، عاریه كننده ضامن نیست، ولی اگر بدون اجازه صاحب مال یا وكیل یا ولیّ او آنرا بجائی ببرد اگر چه جائی باشد كه صاحبش معمولا بآنجا می برده مثلا اتومبیل را در پاركینگی پارك كند كه معمولا صاحبش در آنجا پارك می كرده و بعد تلف شود یا كسی آنرا تلف كند یا بسرقت برود ضامن است.
مسأله 2507 ـ اگر چیز نجس را برای كاری كه شرط آن پاكی است عاریه دهد، مثلا ظرف نجس را عاریه دهد كه در آن غذا بخورند، باید نجس بودن آنرا به كسیكه
[419]
عاریه می كند بگوید، و امّا اگر لباس نجس را برای نماز خواندن عاریه دهد لازم نیست نجس بودنش را اطلاع دهد.
مسأله 2508 ـ چیزی را كه عاریه كرده بدون اجازه صاحب آن نمی تواند به دیگری اجاره، یا عاریه دهد.
مسأله 2509 ـ اگر چیزی را كه عاریه كرده با اجازه صاحب آن به دیگری عاریه دهد، چنانچه كسی كه اول آن چیز را عاریه كرده بمیرد یا دیوانه شود، عاریه دوّمی باطل نمی شود.
مسأله 2510 ـ اگر بداند مالی را كه عاریه كرده غصبی است، باید آن را به صاحبش برساند و نمی تواند به عاریه دهنده بدهد.
مسأله 2511 ـ اگر مالی را كه می داند غصبی است عاریه كند و از آن استفاده ای ببرد و در دست او از بین برود، مالك می تواند عوض مال و عوض استفاده ای را كه عاریه كننده برده از او یا از كسی كه مال را غصب كرده مطالبه كند و اگر از عاریه كننده بگیرد، او نمی تواند چیزی را كه به مالك می دهد از عاریه دهنده مطالبه نماید.
مسأله 2512 ـ اگر نداند مالی را كه عاریه كرده غصبی است و در دست او از بین برود، چنانچه صاحب مال عوض آن را از او بگیرد، او هم می تواند آنچه را به صاحب مال داده از عاریه دهنده مطالبه نماید، ولی اگر چیزی را كه عاریه كرده طلا و نقره باشد، یا عاریه دهنده با او شرط كرده باشد كه اگر آن چیز از بین برود عوضش را بدهد، نمی تواند چیزی را كه به صاحب مال می دهد، از عاریه دهنده مطالبه نماید.